SIMPOSIUM RINGKAS - PENGERTIAN SENI SILAT, PENCAK,
BERGAYONG
Alhamdulillahi rabbil aalamiin wabihi nasta`inn. walaa haula walaa quwwata illaa billahil `aliyyil `adhziim. Wasallallaahu alaa sayyidina Muhammadin wa`alaa aalihi wasahbihi ajmain.
Assalamualaikum
wrt. Selamat sejatera. Semoga semua pembaca laman dalam sihat wal`afiat berkat
peramalan ilmu persilatan Melayu Islam yang berlandaskan syariat Islam yang
syumul dan keimanan yang benar serta bertauhid yang kukuh terhadap Allah SWT
Tuhan penguasa sekelian alam. Amin.
Seni
silat Melayu Nusantara mempunyai lima aspek persilatan
sebagai satu kesatuan. Berdasarkan lima aspek tersebut dapat dibezakan dalam lima
kategori ilmu persilatan Melayu Nusantara (Ini tidak termasuk silat olahraga
sebagai silat sukan) iaitu:
1.
Silat seni dan seni pencak (Seni tari-jurus-buah)
2. Seni silat
beladiri (Silat tempur tanpa bunga seni)
3. Seni silat
kebatinan (Pencak silat Pengendalian diri)
4. Seni silat
jurus tenaga dalam (Pukulan jarak jauh)
5. Seni silat
tenaga dalam (Berdasarkan kesaktian)
Maksud seni pencak silat gayong ialah apabila pergerakan seseorang
itu yang mengandungi unsur-unsur lembut dan keras cepat atau pun perlahan dan
beserta pergerakannya itu mengandungi tarian dan jurus serta buah pukulan dalam makna
menyerang atau beladiri. Jelasnya setiap pergerakan seni pencak silat ialah membawa erti
maknawinya dan setiap pergerakan itu bagaikan bercakap dengan cara gaya yang
tersendiri dan yang penuh ARTISTIK dan ESTATIK.
Pengertian
yang lebih lanjut SENI membawa erti ‘Yang Hidup’ manakala PENCAK SILAT pula ialah gerakan berstruktur. Bila dicantumkan ia
memberi penjelasan ‘YANG HIDUP DALAM PERGERAKAN BERSTRUKTUR (Tersusun)'.
Bagi
sesetengah orang, makna SENI dianggap tari atau bunga kerana ia cantik dan mempunyai
langkah atau PERGERAKAN YANG TIDAK MATI, manakala SILAT (dari perkataan: silap menyilap iaitu
gerakan tipu helah dalam gerakan bela diri) pula bererti pergerakan
bercampur tarian dalam sesuatu pola tari berseni yang mengelirukan terhadap lawan.
Andaikata
bertukar kepada gaya berlawan (gelut) tanpa bunga tari tetapi hanya menggunakan
pencak iaitu gerakan pola-pola jurusan beserta buah-buah pukulannya sahaja maka
nama khasnya ialah PENCAK GAYONG atau PEGAYONGAN atau GERAK PERTEMPURAN atau pun GERAK
PERGELUTAN iaitu gerakan dalam jurus beserta dengan buah-buah pukulan
menewaskan musuh atau gerakan pencak berserta buah pukulan dalam pergerakan
SERANGAN atau BELADIRI.
SENI
adalah satu
konsep perbuatan yang sangat luas maksudnya serta sangat subjektif. Manakala SILAT ialah perkara yang jelas nampak
(silap menyilap yang mengandungi gerak tari, jurus dan buah pukulan atau
beladiri).
Oleh itu SENI dan SILAT bagaikan ROH dengan JASAD. Oleh yang demikian, kedua-dua istilah
itu bermakna melahirkan seorang pendekar yang mahir dalam pergerakannya yang
berstruktur dalam membela diri atau menyerang lawannya.
Andaikata
sesuatu aliran silat tidak mempunyai gerak tari dan struktur gerak yang tersusun
(tidak mempunyai pola jurus khas) iaitu ia hanya mempunyai teknik pukulan dan
buahnya saja dan gerakan serangan dan beladirinya hanya bergerak lurus sama ada
ke depan atau ke belakang atau berpusing gaya bebas ke jurus kiri atau ke kanan
ke hadapan atau ke belakang membuat serangan atau belaannya maka ia adalah
jenis silat
gayoman tunggal yang mempunyai seni buah pukulan dan seni buah belaan dalam gerak jurus
yang lurus dan bebas yang tidak berstruktur seperti jurus-jurus yang dicipta
dalam silat bunga seni atau pencak silat Melayu lain. Namun ia adalah tetap
tergolong dalam seni silat Melayu yang mempunyai keistimewaannya tersendiri.
Dalam
silat ada seni tari dan pola jurus. Dalam seni tari dan pola jurus ada buah
pukulan. Keterangan yang lebih lanjut lagi perkataan SILAT pada
umumnya ialah
satu teknik pergerakan berstruktur bersama BUNGA-BUNGA TARIAN DALAM MAKNA MENYERANG
DAN BELADIRI.
Manakala perkataan GAYONG atau pola GERAKAN JURUS SERANGAN DAN BELAAN yang mengandungi
BERBAGAI TEKNIK atau pun MUSLIHAT BUAH PUKULAN yang boleh membinasakan pihak
lawannya pula. Itulah yang dimaksudkan BUAH PERSILATAN YANG SEBENAR. Buahnya yang sebenar
biasanya mengandungi HIKMAT-HIKMAT KESAKTIAN MENAKJUBKAN dan KEPANTASAN YANG
LUAR BIASA serta KEPINTARAN MENGELIRUKAN PIHAK LAWAN yang terkandung di
dalam tari dan gerak jurus atau pola gayangan yang pantas. Oleh itu kesimpulan
pada keseluruhannya maksud Ilmu persilatan atau pun disebut juga Ilmu pergayongan (Ilmu
bergayong) yang
ringkas tetapi mengandungi makna keseluruhan seperti yang dihuraikan di atas
ialah suatu kaedah ilmu berkelahi atau ilmu berperang jarak dekat Masyarakat Melayu
Nusantara.
Dengan
itu nama setiap
perguruan Seni Silat Melayu Nusantara yang asli sering nama dipangkalnya di sebut SENI SILAT GAYONG...
(nama)... sebelum
meletakkan nama silat perguruannya. Namun tidak semestinya diletakkan perkataan GAYONG itu walaupun gerak
jurus (pola pencak) gayong itu memang ada dalam tiap-tiap aliran persilatan
asli Melayu Nusantara. Jika sesuatu pergerakan persilatan yang hanya menjurus
kepada bunga-bunga tarian atau permainan silat dipenuhi dengan keindahan bunga tari dan bermain pukulan
buah silap menyilap dengan waspada, estatik dan bersopan dan beradab terhadap
lawan di sesebuah majlis keramaian maka acara persilatan itu dinamakan bersilat
seni atau Bergayong Seni kerana persembahannya merupakan satu set gerak langkah
kombinasi gerak tari berseni dalam jurus dan buah beladiri yang diperluaskan
dan diperindahkan dengan keterampilan irama dan lagu serunai dan gendang. Aspek
persilatan begini akan membentuk tarian dan juga jurus berserta ketepatan
pukulan buah aliran persilatan masing-masing dan juga corak kedudukan dan
pergerakan tubuh pesilat seperti tegak, sederhana rendah atau merendah tubuh,
kedudukan sendeng atau mendada berserta langkahan-langkahannya, berkuda-kuda
kaki, gerakan bunga tangkisan dengan tangan dan tangkisan dengan kaki sebagai
pernyataan kepada gerakan menyerang atau menunjukkan teknik pintasan terhadap
sesuatu tektik serangan lawan. Aspek-aspek dan falsafah persilatan begini
selalunya dipertontonkan kepada umum sebagai hiburan kependekaran kepada masyarakat
di dalam majlis-majlis keraian tertentu dalam masyarakat Melayu-Nusantara yang mementingkan sopan
santun dalam bersilatur-rahim.
TEKNIK
DAN FALSAFAH Seni Silat Melayu Asli Sejati (Gerak Sejati, Malaysia) boleh
disimpulkan kepada kata kunci ini:
Dalam gerak ada tari dalam tari ada pencak
Dalam pencak ada buah
Dalam buah ada isi dalam isi ada sakti
Mati tari kerana tumbuk
Mati tumbuk kerana buah
Mati buah kerana cepat
Mati cepat kerana rasa
Mati rasa kerana cahaya
Mati cahaya kepada
Allahu nuurussama waatiwal ardh
Wahuwa ala kullisyain qadir
Wallahu~alam!
Sementara
mendapat ilmu persilatan yang lebih baik, mungkin daripada yang ada pada kami,
cubalah baca pantun perguruan ini;
JIKA TUAN PERGI KELADANG
JANGAN LUPA MEMETIK LADA
JIKA USIA MASIH PANJANG
JUMPALAH GURU SEMASA ADA
Jika mengambil suluh di siang hari
Tiadakan pudar cahaya mentari
Jika bersuluh di kelam malam
Takdir ternampak sebutir bintang
Sudah boleh dibuat perintis jalan…
Wallahu a`lam.
Oleh:
Haji Wan Ismail Wan Embong
Seminar Seni Silat Warisan Melayu
Mahmudiah, Kuala Berang, Terengganu
Tiada ulasan